भारतको अयोध्यामा आउँदो सोमवार ८ गते राम मन्दिरको प्राणप्रतिष्ठा हुँदा तालिका हेरफेर नभएमा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह मधेश प्रदेशमा रहने छन्।

वीरगन्जमा माघ १३ गते हुने गरिने आफ्नो अभिनन्दनको निम्ति उनी मधेश प्रदेश पुगेर विभिन्न जिल्लाको भ्रमण गरिरहेका छन्।

कतिपय भारतीय महन्तले ‘हिन्दू-सम्राट’को उपाधि दिने गरेकाले पनि भारतमा निकै महत्त्व साथ हेरिएको राम मन्दिरको प्राणप्रतिष्ठामा उनको सहभागिताबारे चासो पाइन्छ।

मधेश प्रदेशमा पूर्वराजासँगै रहेका उनका स्वकीय सचिव सागर तिमिल्सिनाले त्यसबारे आफूलाई कुनै जानकारी नभएको बताउँदै संवाद सचिवसँग बुझ्न भने।

काठमाण्डूमा रहेका संवाद सचिव फणिराज पाठक भन्छन्, “अहिलेसम्म मैले केही थाहा पाएको छैन।”

अयोध्यामा हुन लागेको प्राणप्रतिष्ठामा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी लगायत देश र विदेशका विशिष्ट पाहुना सहभागी हुने बताइएको छ।

‘हिन्दू-सम्राट’ र योगी आदित्यनाथ

राम जन्मभूमि अयोध्या भारतको उत्तर प्रदेशमा पर्छ जहाँका मुख्यमन्त्री योगी आदित्यनाथ भएकाले पनि पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको सहभागिताप्रति थप चासो बढेको बताइन्छ।

मुख्यमन्त्री आदित्यनाथ प्रधानमन्त्री मोदीकै दलका हुन्। मुख्यमन्त्री बन्नुअघि योगी आदित्यनाथले सन् २०१६ मा काठमाण्डूमा आयोजित अन्तर्राष्ट्रिय विराट हिन्दू महासम्मेलनको उद्घाटन कार्यक्रमलाई सम्बोधन गरेका थिए।

उनले ज्ञानेन्द्र शाहलाई ‘दुनियाँका एक सय करोडभन्दा धेरै हिन्दूहरूका हृदय सम्राट, हिन्दू सम्राट श्री ५ महाराज’ र कोमल शाहलाई ‘सम्माननीय हिन्दू साम्राज्ञी’ भनेर सम्बोधन गरेका थिए।

सन् २०१७ मा उत्तर प्रदेशको मुख्यमन्त्री बनेका योगी आदित्यनाथसँग शाहले सन् २०१८ को ज्यानुअरीमा भेट गरेका थिए।

उनीहरूबीच सन् २०२३ को मे महिनामा पनि भेटवार्ता भएको थियो। नेपालका शाह वंशीय राजा र भारतको गोरखनाथ मन्दिरबीच पुरानो सम्बन्ध छ।

सत्ताधारी भारतीय जनता पार्टी (भाजपा)का अध्यक्षसमेत रहिसकेका भारतीय रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले पनि मन्त्री हुनु अघि नेपालमा राजसंस्था र हिन्दू राष्ट्र पुनर्स्थापनाको पक्षमा खुला रूपमा बोल्थे।

शङ्कराचार्यको असन्तुष्टि र पूर्वराजाको सम्बन्ध

भारतमा आउँदो आम चुनावलाई मध्यनजर राखेर मोदीले ‘धार्मिक राजनीतिको निम्ति अयोध्यालाई प्रयोग गर्न खोजिरहेको’ आरोप विपक्षी दलहरूले लगाइरहेका छन्।

कतिपय शङ्कराचार्य र महन्तहरूसमेत अयोध्यामा हुन थालेको प्राणप्रतिष्ठालाई लिएर सन्तुष्ट छैनन्।

भारतको ज्योतिर्मठका शङ्कराचार्य अविमुक्तेश्वरानन्द सरस्वतीले ‘अहिले त्यहाँ शास्त्रलाई बेवास्ता गरिएको, मन्दिर अझै पूर्ण नभएको र प्रतिष्ठा भइरहेको, अचानक गर्नु पर्ने अवस्था नदेखिएको’ भन्दै असन्तुष्टि जनाएका छन्।

गोवर्धन मठका शङ्कराचार्य निश्चलानन्द सरस्वती पनि सहभागी नहुने बताइएको छ। हुन लागेको प्राणप्रतिष्ठा शास्त्रअनुसार नहुने भन्दै उनले त्यहाँ जानु उचित नभएको बताएका छन्।

हिन्दूहरूका चार धाममध्ये जगन्नाथ मन्दिर रहेको पुरीमा गोवर्द्धन, रामेश्वरममा श्रृङ्गेरी, द्वारकामा शारदा र बद्रीनाथमा ज्योतिर्मठ छन्।

तस्बिर स्रोत,GETTY IMAGES

गोवर्द्धन मठ रहेको जगन्नाथ मन्दिरसँग पनि नेपाली राजसंस्थाको पनि पुरानो सम्बन्ध छ।

स्वामी निश्चलानन्दले आफू मठको शङ्कराचार्य नियुक्त भएको २५ ‌औँ वर्ष गाँठको अवसरमा पूर्व राजा शाहलाई २०७४ सालमा निम्त्याएका थिए।

उनी नेपाल हिन्दू राष्ट्र नै भएको बताउँदै आएका शङ्कराचार्य हुन्। भारतीय सञ्चार माध्यमका अनुसार उनले सन् २०२५ सम्ममा भारत हिन्दू राष्ट्र बन्ने घोषणा पनि गरेका छन्।

नेपालबाट को को निम्त्याइए?

भाजपाले पनि त्यसमा सघाउन खोजिरहेको अनुमान र विश्लेषण नेपालमा गरिन्छ। कतिपय विश्लेषणहरू भारतको हिन्दूवादी सङ्गठन राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ (आरएसएस) ले पनि नेपालमा हिन्दूवादी गतिविधिलाई सघाइरहेको ठान्छन्।

विश्व हिन्दू परिषद् नेपालका अध्यक्ष टीकाबहादुर पहारीले प्राणप्रतिष्ठामा नेपालबाट करिब तीन सय जनाको सहभागिता हुने चर्चा सुनेको बताए।

“भारत सरकारसँग सुरक्षा लगायतबारे सल्लाह गरेर मन्दिरको समितिले नै आमन्त्रणको चाँजोपाँजो मिलाएको छ।”

नेपालमा रहेका सम्बन्धित महन्त, सम्प्रदाय र अखडा लगायतलाई श्रीराम जन्मभूमि तीर्थ क्षेत्रले निम्ता दिइरहेको बताइन्छ।

हिन्दू स्वयंसेवक सङ्घ नेपालको कोशी संभाग, विराटनगरका प्रचारक मुकेशकुमार साहका अनुसार त्यस प्रदेशमा चारजना सन्तलाई निम्ता दिइएको छ।