एस् ए टी भी २१ चैत्र, काठमाडौँः विगत एक वर्षमा गरिएको नदी सरसफाइ अभियानमार्फत काठमाडौँका विभिन्न नदीबाट १४३.५५ मेट्रिक टन फोहोर संकलन गरिएको छ।
बायोकम्प नेपालले गत वर्षको फेब्रुअरीदेखि संचालन गरेको यो अभियानमा १०० जना स्वयंसेवक, सयौं स्थानीय समुदायका सदस्य, नेपाल प्रहरी र विभिन्न शैक्षिक संस्थाका विद्यार्थीको सहभागिता थियो। यो अभियानका लागि पीपल इन नीड र क्लिन अप नेपालसँग सहकार्य गरिएको थियो।
प्लास्टिक फ्रि रिभर्स एन्ड सि फर साउथ एसिया (प्लिज) परियोजनाको आर्थिक सहयोगमा संचालित ‘रिभर प्लस परियोजना ’ अन्तर्गत यो कार्य गरिएको हो। यो परियोजनाले प्लास्टिक सङ्कलन तथा पुनर्चक्रण गर्ने लक्ष्यसहित बागमती, विष्णुमती र मनोहरा नदीहरूमा प्लास्टिक प्रदूषण न्यूनीकरण गर्ने उद्देश्य लिएको छ। साउथ एसिया को–अपरेटिभ इन्भाइरन्मेन्ट प्रोग्राम (सासेप)ले कार्यान्वयन गरेको यो परियोजनालाई विश्व बैंकले सहयोग गरेको छ भने संयुक्त राष्ट्र संघीय निकाय यूनोप्सले कार्यान्वयन सहयोग गरेको छ।
यो परियोजनामा विशेष गरी अनौपचारिक सरसफाइकर्मी, आप्रवासी श्रमिक महिला र युवाहरूलाई संलग्न गराइएको बायोकम्प नेपालका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत मार्टेन नाइजोफले बताएका छन्।
‘यी समुदायलाई तालिम दिएर घर, उद्योग, नदी, सडक, र फोहोर व्यवस्थापन केन्द्रहरूबाट प्लाष्टिक संकलन गरी सिमरामा स्थापना गरिएको विशेष आर्थिक क्षेत्रमा रहेको शून्य–कार्बन उत्सर्जन प्लास्टिक पुनप्रयोग केन्द्रमा लगेर प्लास्टिक कम्पोजिट बोर्डमा परिवर्तन गरिन्छ। यी कम्पोजिट बोर्डलाई एकपटक प्रयोग गरेपछि पुन:प्रयोग गर्न सकिन्छ,’ उनले भने।
सन् २०२४ को फेब्रुअरी महिनादेखि संचालन गरिएका १६ भन्दा यस्ता अभियान अन्तर्गत नदी किनाराका क्षेत्रहरू सफा गर्ने कार्य भएको छ। अभियानमा सहभागी स्वयंसेवकहरूले प्लास्टिक, सिसा, कपडा लगायत फालिएका अन्य सामग्रीहरू संकलन गरेका छन् भने संकलन गरिएका ८० टनभन्दा बढी न्यून गुणस्तरका प्लास्टिकको पुन:प्रयोग गर्ने तयारी छ।
यसबाहेक, यो अभियान अन्तर्गत समुदायलाई घरघरमा गएर प्लास्टिक प्रदूषण न्यूनीकरणको महत्वबारे सचेतना बढाउने कार्य भएको आयोजकले जनाएका छन्। यसैगरी, सर्वसाधारणलाई प्लास्टिक फोहोर व्यवस्थापनका दिगो उपायहरू अवलम्बन गर्न समेत प्रेरित गरिएको उनीहरूको कथन छ।
यो अभियान अन्तर्गत बुधबार १६औं तथा अन्तिम नदी सरसफाइ कार्यक्रम ललितपुर महानगरपालिका–४ अन्तर्गत बागमती नदी करिडोरमा आयोजना गरिएको थियो। कार्यक्रममा बोल्दै काठमाडौँ महानगरपालिका– वातावरण विभागकी सानु मैया महर्जनले काठमाडौँ महानगरपालिकाले विभिन्न वडाहरूमा श्रोतमा नै फोहोरको वर्गीकरण गरिरहेको र रिभर प्लस परियोजना अन्तर्गत कम गुणस्तरका प्लास्टिकहरूलाई पुनःप्रयोग गरी बोर्ड बनाउने कार्यले फोहोर व्यवस्थापनमा थप टेवा पुर्याउने बताइन्।
ललितपुर महानगरपालिकाका वडा २ का वडा अध्यक्ष्य राजेशकुमार महर्जनले परियोजनाले नदी सरसफाइ अभियानले सम्पूर्ण नगरवासीहरूलाई नदीको महत्व बुझाएको र प्लास्टिक प्रदूषणलाई न्यूनीकरण गर्न सहयोग गरेको बताए।
यस अभियानलाई थप प्रभावकारी बनाउन बायोकम्प नेपालले १७ मार्च २०२५ मा सिमरामा नयाँ प्लास्टिक पुनर्चक्रण केन्द्र स्थापना गरेर सञ्चालनमा ल्याएको छ।
